Leon Lê có cuộc hẹn với Tri Thức - Znews vào một buổi sáng tháng cuối năm tại quán cafe Hà Nội, khi bộ phim Quán Kỳ Nam của anh vừa mới công chiếu ít ngày. Đạo diễn cởi mở tới bất ngờ. Anh có thói quen nói chen tiếng Anh, thi thoảng còn "hớ miệng" thốt ra từ lóng như đang trong một cuộc tán gẫu với bạn bè. Leon bảo mình thẳng tính, không thích những thứ sáo rỗng, "sách vở".
Cha đẻ những thước phim đẹp đến nao lòng của Quán Kỳ Nam cũng là người theo chủ nghĩa duy mỹ. “Bạn quay hướng này được không? Ngồi bên đây ánh sáng nó đẹp hơn. Sorry, bệnh nghề nghiệp! Tôi không chỉ đạo là không chịu nổi”, Leon Lê xoay ghế ra góc hướng sáng với ánh nắng đẹp nhất, trước khi bắt đầu cuộc trò chuyện.
"Tôi không sợ... nhưng không muốn phim lỗ"
- Quán Kỳ Nam khép lại tuần mở màn với doanh thu hơn 1 tỷ đồng. Những ngày qua, lời kêu gọi “giải cứu” phim liên tục được người trong nghề chia sẻ trên mạng xã hội. Mọi thứ dường như chẳng khác những gì diễn ra với phim đầu tay của anh 7 năm về trước. Anh có sợ “lịch sử lặp lại”?
- Gọi sợ thì chẳng phải sợ, đúng hơn là tôi không muốn. Nếu sợ tôi đã không làm. Nếu muốn có những dự án doanh thu 700 tỷ, chắc chắn tôi đã không làm những phim như Song Lang hay Quán Kỳ Nam. Nhưng tất nhiên tôi không muốn phim lỗ, vì tôi muốn trả ơn các nhà đầu tư. Khi họ đầu tư vào dự án của tôi, họ hoàn toàn hiểu được cái “risk” (rủi ro) khi bỏ tiền vào câu chuyện thế này, ở một thị trường như thế này.
Nhưng họ vẫn hỗ trợ tôi vì yêu dự án, tin tưởng vào một hướng đi tích cực cho điện ảnh Việt Nam. Trước những tình cảm và tấm lòng như thế, tôi không muốn họ phải chịu thua thiệt.
7 năm mới cho ra mắt một tác phẩm khác, bạn thấy đấy, tôi không làm phim để kiếm tiền. Không phải vì giàu, mà là tôi không muốn kiếm tiền bằng cách làm phim. Nếu thực sự muốn kiếm tiền, tôi đã chọn nghề khác. Còn khi đã chấp nhận làm nghệ sĩ nghèo, chắc chắn, tôi không để vấn đề tài chính gây xao động đến quá trình sáng tạo nghệ thuật.
- Một chút mảy may suy nghĩ về việc phim thua lỗ cũng không?
- Để tôi kể bạn nghe. Thất bại của Song Lang là điều tôi lường trước được, thành ra tôi không ngạc nhiên. Rất nhiều người cho rằng một trong các yếu tố khiến phim của tôi không thành công là do cách quảng bá. Nhưng rất tiếc với dự án đó, tôi hoàn toàn không có tiếng nói trong quá trình quảng bá.
Sau lần đó, tôi rút ra cho mình bài học. Với dự án này, tôi lắng nghe tiếng nói con tim của mình nhiều hơn, đặt niềm tin ở khán giả Việt Nam hơn. Để mà không chơi “chiêu trò”, để mà tự tin rằng một sản phẩm tử tế, được quảng bá một cách tử tế, thì sẽ được đón nhận tử tế.
Leon Lê khẳng định làm phim vì muốn thỏa mãn niềm đam mê nghệ thuật. - Nhưng kết quả thực tế có vẻ không như anh kỳ vọng?
- Biết làm sao được. Tôi nghĩ đó cũng là điều bình thường. Đương nhiên là có buồn. Nhưng bù lại, nhận phản hồi tích cực về mặt chuyên môn, đối với tôi, đấy cũng là thành công.
Tôi thấy ở bề nổi, thị trường Việt có vẻ như đang phát triển, từ kỹ thuật, chuyên môn, ngay cả khán giả cũng có thói quen ra rạp xem phim nhiều hơn. Nhưng yếu tố cốt lõi là tinh thần, những ý tưởng của các nhà làm phim vẫn còn đang phát triển rất chậm. Họ nghĩ rằng chạy theo trend là cách đạt thắng lợi phòng vé dễ nhất. Họ tâm niệm phải làm cho nhanh, vì thấy phim kia thành công quá, phải tranh thủ ăn theo.
Đúng là chạy theo trend thì phải làm nhanh. Nhưng không có cái gì vội vàng mà đạt kết quả tốt. Tôi không thể nào tưởng tượng một bộ phim làm hậu kỳ trong vòng 2-3 tháng mà hay được. Nhiều nhà làm phim có tư duy họ “hiểu” thị hiếu, hiểu công thức để "câu" khán giả Việt. Nhưng một điều họ chưa hiểu rằng khán giả không “ngu” như vậy. Cho dù không có chuyên môn về điện ảnh, nhưng khán giả vẫn có thể cảm nhận một bộ phim hay hay dở. Không cần phải là đầu bếp giỏi để nhận ra món ăn không ngon.
Các nhà làm phim Việt vẫn cứ luẩn quẩn trong tư duy đấy. Và nếu cứ mãi như vậy, nền điện ảnh sẽ rất khó phát triển. Đó là lý do cho đến bây giờ, lâu lâu cũng sẽ có một bộ phim thắng lớn. Nhưng nhìn nhận kỹ, liệu điểm sáng doanh thu đó có thực sự tới từ chất lượng phim không, hay từ những yếu tố khác vô tình cộng hưởng giúp phim tỏa sáng. Phải khi nào các đạo diễn thực sự khắt khe với bản thân, khán giả cũng khắt khe với nhà làm phim, không sợ mích lòng nhau, không ngại nói thẳng rằng phim chưa tốt, không đổ thừa phim thua vì lý do này lý do nọ, lúc đó điện ảnh mới phát triển được.
Hải Yến phải thuyết phục tôi
- 7 năm kể từ Song Lang, anh ở đâu trong suốt khoảng thời gian ấy?
- Tôi vẫn đi đi về về giữa TP.HCM và New York. Hai năm đầu, tôi cùng Song Lang chu du từ liên hoan phim tới những buổi chiếu riêng cho cộng đồng, tại nhiều địa điểm trên thế giới. Cùng lúc đấy, tôi phát triển câu chuyện của Quán Kỳ Nam.
7 năm tôi biến mất khỏi thị trường phim, có lẽ mọi người thấy dài. Còn với tôi thì không. Vì trong khoảng thời gian ấy tôi vẫn luôn tìm tòi, suy nghĩ về câu chuyện mới. Quá trình hình thành Quán Kỳ Nam vẫn luôn chạy. Thành ra, tôi không có cảm giác là mình không làm phim. Chỉ là tôi cần thời gian để làm chín muồi câu chuyện, để hiểu nhân vật, cấu tứ mình muốn kể là gì, làm thế nào để truyền tải chúng một cách đúng ý.
- Anh có xu hướng chọn những nhân vật “cô độc”, những cuộc sống bên lề. Nói chúng xuất phát từ quan sát xã hội, từ chính trải nghiệm đời sống cá nhân của anh liệu có đúng?
- Cho tới giờ tôi đã làm hai phim điện ảnh, đều xuất phát từ trải nghiệm của bản thân, những gì xảy ra với chính tôi hoặc tôi chứng kiến. Từng phận đời, nhân vật đều được lấy cảm hứng từ những con người tôi gặp ngoài đời. Đó là lý do mà tới nay tôi vẫn chưa dám nhận những dự án phim không phải do tôi sáng tác. Tôi không tự tin sẽ hiểu được những câu chuyện đó, những cảm xúc không phải của mình, không gần với những gì mình từng trải nghiệm.
Cả hai bộ phim ngắn trước đó cho tới Song Lang và Quán Kỳ Nam đều mang rất nhiều DNA của tôi. Nhiều người bảo sao tôi cứ làm phim về Sài Gòn những năm 1980. Không phải nhiều đâu, mới có lần thứ nhì thôi. Vương Gia Vệ còn làm trăm phim giống nhau đều về ký ức của ông ấy về Hong Kong cơ mà. Một sự trùng hợp ngẫu nhiên thôi.
Leon Lê lên ý tưởng về Quán Kỳ Nam ngay sau khi làm phim Song Lang.
Có lẽ là vì lần đầu làm Song Lang chưa đã, có những chi tiết chưa được sử dụng. Cũng có thể là vì câu chuyện của Quán Kỳ Nam bắt buộc phải xảy ra vào năm 1980 mới hợp lý về bối cảnh, thời cuộc… Với lại 1980 cũng là những năm trước khi tôi rời Việt Nam đi định cư nước ngoài. Tuổi thơ của tôi như bị đóng băng lại ở thời điểm đó. Nên khi quay về Việt Nam, tôi rất muốn tìm những ký ức xưa cũ đó, gói ghém chúng lại trong những thước phim, để chúng được lưu giữ ở đó vĩnh viễn.
- Lý do anh vẫn chọn Liên Bỉnh Phát làm nam chính trong bộ phim lần này?
- Ngay từ khi làm Song Lang và có ý tưởng về Quán Kỳ Nam, tôi đã xác định vai diễn này sinh ra là dành cho cậu ấy. Tôi viết kịch bản Quán Kỳ Nam với Liên Bỉnh Phát ở trong đầu.
Tôi hiểu rằng với cái cách mà mình mài giũa, “đào tạo” Liên Bỉnh Phát từ dự án đầu tiên, khi còn chưa biết gì về phim, cậu ấy sẽ bị ngỡ ngàng, khó hội nhập với môi trường làm phim Việt hiện giờ. Thành ra tôi cảm giác như mình phải có trách nhiệm nào đó, phải có những dự án tiếp theo cho Phát phát huy khả năng của mình.
- Vậy còn Đỗ Hải Yến thì sao? Anh thuyết phục một người đã rời xa màn bạc một thập kỷ trở lại thế nào?
- Tôi không thuyết phục Hải Yến. Cô ấy phải thuyết phục tôi mới đúng. Hải Yến chưa bao giờ là cái tên đầu tiên trong danh sách diễn viên mà tôi chọn cho vai Kỳ Nam. Cô ấy ngoài đời từng là “minh tinh”, với cuộc sống mà cô ấy thể hiện ra ngoài có vẻ yên bình, có phần xa hoa lộng lẫy. Đấy không phải là Kỳ Nam.
Suốt một thời gian dài, tôi không nghĩ ra ai thích hợp. Rồi bất chợt một ngày, cái tên Hải Yến hiện lại trong đầu tôi. Tôi gặp cô ấy, chia sẻ với cô ấy về dự án. Cũng mất một thời gian dài để chúng tôi trò chuyện, tìm hiểu. Tôi cần phải thấy ở Hải Yến cá tính, hay cuộc đời cô ấy đã trải qua những gì, thăng trầm thế nào, để xem Hải Yến liệu có hiểu nỗi đau, mất mát và hy vọng của một người đàn bà như Kỳ Nam hay không.
Một khi hai bên đã bắt tay nhau, đó sẽ là trách nhiệm lớn. Tôi không thể giao vai Kỳ Nam cho bất kỳ ai mà không có sự cân nhắc kỹ lưỡng. Đó sẽ là sự phản bội với nhân vật, với câu chuyện.
- Hải Yến và Liên Bỉnh Phát có duy nhất một cảnh tương tác thân mật là nụ hôn chóng vánh - điều khiến nhiều khán giả cảm thấy chưa đủ. Trước đó với Song Lang, các nhân vật trong phim cũng không hề có cảnh tình cảm. Lý do anh làm phim né cảnh thân mật, đụng chạm xác thịt?
- Đơn giản vì trong mường tượng của tôi, câu chuyện nó diễn ra phải như thế, chứ không phải đây là phong cách của tôi, hay tôi cố tình cho hai người đó không được “chạm” vào nhau. Tôi chỉ cảm thấy nếu đi xa hơn nữa thì câu chuyện mất hay. Những dự án sắp tới của tôi sẽ có cả cảnh sex nữa. Nói để thấy là tôi không ghét bỏ hay cố tình triệt tiêu cảnh đụng chạm, cảnh nóng trong phim.
Nhưng đúng là tôi có thiên hướng thích cái gì đó làm cho khán giả có cảm giác “muốn hơn”. Tôi bị quyến rũ bởi những thứ mang cảm giác gợi. Với tôi, cái tưởng tượng lúc nào cũng mạnh hơn là cái thực tế, nhất là trong những cảnh tình cảm.
Tới giờ tôi vẫn bị ám ảnh bởi những mối tình thoáng qua, những giây phút thoáng qua và… chỉ có thế, không đi xa hơn. Cái gì dang dở, vương vấn nó vẫn để lại nhiều kỷ niệm.
"Tôi nhạy cảm"
- Anh tiết lộ mình là người hướng nội, thuộc cung Song Ngư. Những người cung Song Ngư thường sở hữu trực giác sắc sảo và nhạy bén, đặc biệt là lãng mạn. Nhưng nhược điểm là dễ bị chi phối cảm xúc do nhạy cảm và dễ tổn thương. Điều này có đúng?
- Tôi không phải 100% Song Ngư đâu, mà phải là 1000% Song Ngư. Nếu ai muốn biết Leon Lê là người thế nào, google “tính cách Song Ngư” là ra hết. Tôi nhạy cảm, lãng mạn, nhưng không bị quá sa đà vào những giây phút trầm bổng, mà học được cách chuyển hóa những khoảnh khắc say mê đắm chìm ấy thành cảm hứng để sáng tác.
Tôi nghĩ một nghệ sĩ thì nên trân trọng những khoảnh khắc nhạy cảm ấy, để cho mình chất liệu đưa vào sản phẩm nghệ thuật.
Leon Lê là người nhạy cảm.
Tất nhiên, sự nhạy cảm có những lúc để lại ảnh hưởng tiêu cực. Quan trọng là mình phải chín chắn, sáng suốt trong việc đón nhận cảm xúc ấy như thế nào.
Tôi nghĩ một con người lúc nào cũng vui vẻ, khả năng cao họ là người hời hợt. Vì trái tim họ không có đủ không gian để cảm nhận cả nỗi buồn, sự lo âu, sợ hãi… Tôi hiểu và trân trọng tất cả cảm xúc đó. Nhiều khi, tôi còn tự tưởng tượng ra những giây phút thất vọng, buồn bã, bổng trầm đủ kiểu để có thể cảm nhận tất cả hương vị cuộc đời. Tôi cảm thấy may mắn khi mình có một trái tim nhạy cảm. Nếu không, tôi sẽ không thể trở thành một nghệ sĩ, cho ra đời những sản phẩm nghệ thuật như vậy.
- Nhạy cảm và hướng nội có phải điều khiến màu sắc phim của anh khác biệt, có chút nào đó khó cảm, khó chạm tới số đông?
- Tôi không làm một sản phẩm nghệ thuật để chứng minh bản thân, hay phải nhận được sự tung hô để chứng minh mình có giá trị. Tôi làm nghệ thuật chỉ vì tôi quá yêu nghệ thuật. Tôi chưa từng nghĩ mình sẽ làm phim. Làm phim không phải đam mê ban đầu của tôi, mà là cải lương. Nhưng vì không làm được cải lương, tôi mới làm phim, rồi phát hiện thì ra công việc này cũng thú vị như vậy.
Tôi không lao vào điện ảnh để tìm ra mình là ai, cũng không cần số đông phải tung hô. Tôi trân trọng từng cảm xúc và tác động mà nó mang đến cuộc đời. Mọi người hay bảo thời bao cấp khổ, mà sao xem phim của tôi lại thấy lãng mạn. Đó là vì với tôi, những nỗi đau, thiếu thốn và mất mát đều đẹp. Chúng đều là hương vị cuộc đời.
Muốn vượt qua khó khăn, chúng ta phải có cái nhìn chính xác và thẳng thắn về những thử thách mà mình phải đối mặt. Cuốn sách Cố gắng đúng cách để thành công của tác giả Vương Nam tập hợp nhiều kinh nghiệm hữu ích để đương đầu với hàng loạt chông gai mà bạn đọc trẻ có thể gặp trên con đường lập nghiệp và khẳng định bản thân.
Ngụy Minh Khang liều lĩnh
“Phòng trọ ma bầu” có ý tưởng về việc mượn tiếng cười, kể câu chuyện đáng suy ngẫm về các vấn đề nhạy cảm trong xã hội. Song, phim cũng đối diện thách thức về ngôn ngữ kể chuyện.
19:21 2/12/2025
'Quán Kỳ Nam' gặp khó
"Quán Kỳ Nam" vừa ra mắt đã gặp trở ngại vì số suất chiếu hạn chế, khó tiếp cận khán giả. Tác phẩm được giới phê bình đánh giá có chất lượng nổi bật so với mặt bằng phim Việt 2025.
18:19 1/12/2025
Ai cản nổi 'Avatar 3'?
Phần 3 của thương hiệu bạc tỷ "Avatar" sẽ cập bến trong tháng 12, hứa hẹn gây chấn động phòng vé. Trước sức ép từ bom tấn quốc tế, phim Việt liệu có gặp khó về doanh thu?.
19:53 1/12/2025
