Có rất nhiều điểm để khen về Mục Hạ Vô Nhân, MV mới nhất phát hành vào ngày 10/11 của “tam ca” Binz, SOOBIN, và NSND Huỳnh Tú – bố của SOOBIN.
Trước nhất, đây là một trong những tác phẩm kết năm đậm chất Việt, đặc biệt ý nghĩa trong một năm nhiều đại lễ, niềm tự hào dân tộc dâng cao như 2025. Để điểm qua vài nét nổi bật, ca khúc kết hợp truyền thống hát xẩm với âm nhạc đương đại, tôn vinh những nét văn hóa dân gian Việt như tranh đông hồ, chiếu cói…
Bên cạnh việc khắc họa nét đẹp của đất nước, quê hương, đây còn là một tác phẩm rất riêng tư với con đường nghệ thuật của SOOBIN – người nghệ sĩ được nuôi lớn trong gia đình có truyền thống nghệ thuật và tình yêu âm nhạc do cha truyền dạy.
Tiếp nối là những ý nghĩa phê phán cài cắm dày đặc trong từng phân cảnh của MV, khiến cộng đồng mạng không khỏi xuýt xoa phân tích những lớp nghĩa ẩn dụ, bóc tách giả thuyết và gật gù ngả mũ trước một tác phẩm âm nhạc có chiều sâu cùng ngôn ngữ điện ảnh.
Phần nhìn hoành tráng và có phần trào phúng như chú lân lộn ngược, xe máy người trong Mục Hạ Vô Nhân đa phần được làm thủ công, cho thấy khả năng của con người trong việc sáng tạo nghệ thuật vượt trước AI ra sao. Một tuyên bố đanh thép đến từ các nghệ sĩ thực thụ mang đến giọng hát và diễn xuất là SOOBIN, Binz, Lan Thy, cùng tổ đội tài năng trẻ “made in Vietnam” phía sau lo phần sản xuất và hậu kỳ – Antiantiart.
Bên cạnh đó, trong tác phẩm đậm nét Việt này lại có những dấu ấn quốc tế đến lạ mà có thể bạn đã bỏ lỡ. Đó chính là những phân cảnh lấy cảm hứng từ những thước phim điện ảnh hài kinh điển của Charlie Chaplin, Buster Keaton và Edgar Wright.
Đội ngũ sáng tạo MV đã khéo léo tái hiện qua những nhân vật mặc áo dài, sự góp mặt của một trong “tứ đại danh hài” đất Bắc là NSND Tự Long để làm nên những phân cảnh có giá trị châm biếm đúng với thông điệp MV, nhưng đồng thời mang lại cảm giác như một bộ phim hài Bắc có thể khiến bạn replay không ngớt vào dịp giao thừa sắp tới.
Cùng điểm qua những tác phẩm điện ảnh hài, phim ngắn kinh điển nào của thế giới đã xuất hiện, cùng cách mà đội ngũ sáng tạo đã khéo léo cài cắm ý nghĩa của Mục Hạ Vô Nhân.
Scott Pilgrim vs. the World (2010) của đạo diễn Edgar Wright
Nhắc đến một trong những tác phẩm phim hài tiêu biểu của thế kỷ 21 được giới chuyên môn dành nhiều lời khen ngợi về phong cách hình ảnh và khiếu hài hước, đó phải là Scott Pilgrim vs. the World (2010) của đạo diễn Edgar Wright. Bộ phim giành hơn 70 giải thưởng cùng đề cử, và dù vào thời điểm ra mắt không quá thành công về mặt thương mại, thì theo thời gian, phim thu hút được một tệp khán giả lớn.
Một phân cảnh mang tính biểu tượng trong phim là khi Knives Chau (Ellen Wong) tìm đến nhà bạn trai Scott Pilgrim (Michael Cera) để gặp anh. Vì không còn tình cảm với bạn gái và muốn tránh né, Scott đã nhờ bạn cùng phòng là Wallace Wells (Kieran Culkin) chặn trước cánh cửa mở hé. Trong khi ở phía sau, khán giả có thể thấy rõ Scott nhảy qua cửa sổ chạy trốn vào đúng lúc Wallace ngập ngừng nói: “Em biết gì không, nó vừa rời khỏi nhà rồi.”
Phân cảnh luôn được đánh giá cao về sự sắp đặt những tình tiết hài hước đúng chỗ, đúng thời điểm (comedic timing) và cách sử dụng các tình tiết gây cười ở nền (background).
Trong Mục Hạ Vô Nhân, đội ngũ sáng tạo tái hiện lại phân cảnh này với một chút cải biến. Nhân vật cô gái (Lan Thy đóng) vì trốn sự theo đuổi của hai thầy bói giả mù (SOOBIN và Binz), đã nhờ nhân vật của Tự Long giúp đỡ. Khi nhân vật của Tự Long chặn ở cửa chính, cô gái nhảy qua cửa sổ, còn hai thầy bói giả mù bị ông giáo huấn đến chiều tối.
Mục Hạ Vô Nhân giữ lại tình tiết gây cười ở nền đắt giá nhất trong phim gốc, sẵn tiện thêm thắt chi tiết nhân quả để phê phán hành động của hai thầy bói, ứng với thông điệp đúc kết từ MV: “Ai ơi, ăn ở cho lành”.
Để thực hiện phân cảnh này, đội ngũ sản xuất sử dụng diễn viên đóng thế cho Lan Thy, với trang phục, tóc búi giống nữ diễn viên.
Chuỗi tác phẩm của đạo diễn Buster Keaton: One Week (1920), Sherlock Jr. (1924) và Steamboat Bill, Jr. (1928)
Có chất liệu comedic timing hiện đại của Edgar Wright rồi, đội ngũ sáng tạo Mục Hạ Vô Nhân tiếp tục tìm đến một trong những tài năng nổi bật nhất của kỷ phim câm trong thập niên 1920 – Buster Keaton.
Thời điểm đó, vì phim không sử dụng tiếng, rất nhiều tình huống hài hước trong phim của ông đến từ hành động (physical comedy), hài cường điệu (slapstick comedy). Nhưng điều làm nên thương hiệu thực sự của Buster Keaton phải là những cảnh mạo hiểm (stunt) điên rồ, và MV đã không bỏ qua việc tái hiện những phân cảnh đắt giá đó. Từ 3:30 đến 3:48 trong thời lượng MV, Mục Hạ Vô Nhân tái hiện các phân cảnh kinh điển từ One Week (1920) và Sherlock Jr. (1924).
Trong tác phẩm Sherlock Jr. (1924), nhân vật thám tử do Buster Keaton thủ vai vì muốn chạy trốn khỏi sự truy đuổi, đã gặp một người phụ nữ đeo một chiếc cặp táp vali treo đầy cà vạt. Bà ra hiệu rằng anh hãy nhảy qua nắp chiếc vali để trốn thoát, và nhân vật của Buster Keaton đã thành công biến mất sau chiếc vali.
Phân cảnh mạo hiểm này được thực hiện bằng cách sử dụng một cánh cửa sập gắn trên chiếc vali, dẫn đến một lỗ hổng trên tường để ông có thể chui qua. Với nhân vật người phụ nữ trong khoảnh khắc áp sát vào tường, thân người thật thăng bằng trên thanh ngang với chân váy che phía trước, đầu và hai tay chui đầu qua lỗ để diễn xuất. Khi Buster Keaton nhảy qua suôn sẻ, diễn viên sẽ đáp đất và tiếp tục trình diễn cảnh tiếp theo.
Đội ngũ sản xuất MV đã tái hiện chính xác kỹ thuật mà Buster Keaton từng sử dụng trong phân đoạn hai thầy bói đuổi theo cô gái. Họ dựng phần cửa, gắn màn che trên nắp vali và để diễn viên đóng thế trực tiếp nhảy qua, hoàn toàn không dựa vào kỹ xảo.
Phân cảnh cửa quay ngay sau đó cũng đến từ chính Sherlock Jr. (1924), dù nhiều người nhầm lẫn với cảnh từ The Adventurer (1917) của Charlie Chaplin.
Tiếp đó là phân cảnh căn nhà xoay vòng khi người dân trừng phạt hai thầy bói giả mù, khiến họ lắc lư, ngã nhào bên trong. Cảnh này gợi nhớ đến One Week (1920), bộ phim mà Buster Keaton đã dùng hiệu ứng tương tự để mô phỏng căn nhà giữa cơn bão. Dù mục đích và thông điệp khác nhau, cả MV lẫn bộ phim đều trung thành với hiệu ứng thật (practical effect), khi căn nhà được dựng trên một bàn xoay cơ học và có nhân công bên trong xoay bằng sức người.
Một tác phẩm khác của Buster Keaton cũng trở thành nguồn cảm hứng trực tiếp cho MV là Steamboat Bill, Jr. (1928). MV Mục Hạ Vô Nhân đã tái hiện hoàn hảo màn diễn kinh điển nhất trong lịch sử điện ảnh câm: toàn bộ mặt tiền tòa nhà đổ sập xuống quanh nhân vật, người vẫn may mắn sống sót nhờ khung cửa sổ gác mái vừa khít quanh cơ thể anh.
Giữ vững tinh thần tôn trọng nguyên tác, khi vị đạo diễn đại tài Keaton từng dám dùng một mặt tiền nặng hơn hai tấn thật sự mà không nhờ đến kỹ xảo, nhóm sản xuất Mục Hạ Vô Nhân cũng để một mặt tiền lớn đổ sập xuống quanh SOOBIN và Binz.
Phân cảnh mở ra phần nội thất của ngôi nhà, nơi hiện ra những nhân vật thuộc nhiều tầng lớp, độ tuổi khác nhau trong dòng chảy nghệ thuật của đất nước, từ các vũ công trẻ đến những nghệ nhân chơi trống mảnh, trống cơm, đàn bầu, đàn nguyệt, làm cú twist nghệ thuật cho MV, mở rộng màn trình diễn mạo hiểm trong tác phẩm gốc.
Những tình huống rượt đuổi trong tác phẩm của đạo diễn, diễn viên Charlie Chaplin
Nguồn cảm hứng cuối cùng để hoàn thiện MV đến từ “hề Sác-lô” Charlie Chaplin – đạo diễn, diễn viên, và nhà soạn nhạc thiên tài cùng thời với Buster Keaton. Dù không có những cảnh gắn cụ thể với một tác phẩm nào, thì nhiều đoạn rượt đuổi trong MV, hay nhịp điệu nhanh, chuyển cảnh liên tục, biểu cảm cường điệu cũng được cho là lấy cảm hứng từ phim của Charlie Chaplin, khi ông vốn thường vào vai các nhân vật tinh nghịch, láu cá như tội nhân trốn sự truy đuổi của cảnh sát, luôn khiến khán giả bật cười khi chứng kiến cách họ gây rắc rối, rồi tài tình thoát thân trong chớp mắt.
